Rembrandt

Rembrandt Harmenszoon van Rijn (Leiden, 15 juli 1606/1607 – Amsterdam, 4 oktober 1669) was een Nederlandse kunstschilder, etser en tekenaar. Hij geldt algemeen als een van de grootste schilders en etsers in de Europese kunst, en als de belangrijkste Hollandse meester van de 17e eeuw. Hij vervaardigde in totaal ongeveer driehonderd schilderijen, driehonderd etsen en tweeduizend tekeningen. Zijn werk behoort tot de barok en is zichtbaar beïnvloed door het caravaggisme, alhoewel hij nooit in Italië is geweest. Zijn opmerkelijke beheersing van het spel met licht en donker, waarbij hij vaak scherpe contrasten (clair-obscur) gebruikte om zo de toeschouwer de voorstelling binnen te voeren, leidde tot levendige scènes vol dramatiek.

Het oeuvre van Rembrandt wordt door kunsthistorici[1] in vijf periodes ingedeeld, te beginnen met de Leidse periode (1625-1631). Vanaf ongeveer 1629 begint de ontwikkeling als kunstenaar, waarbij Rembrandt met contrasten begint te werken en zijn belangstelling voor de lichtbehandeling, na 1640 treedt een versobering in. In de jaren 1650 zijn penseelstreken duidelijk zichtbaar en de kleuren rijker.

Rembrandt beschouwde zichzelf vooral als een historie- en portretschilder. Hij was een zelfverzekerde man[2] en vervaardigde in alle levensfasen, maar vooral na 1660 door iedereen bewonderde zelfportretten; de honderd geschilderde en twintig geëtste zelfportretten geven een opmerkelijk scherp beeld van zijn uiterlijk en een vermoeden van zijn gevoelens; hij beeldde zichzelf af als de apostel Paulus en zette zichzelf in zijn zelfportret uit 1658 neer als een koning uit het Oosten. Behalve zijn vrouw Saskia Uylenburgh en zijn zoon Titus van Rijn is ook zijn huishoudster/vriendin Hendrickje Stoffels in zijn schilderijen aanwezig; zij hebben gefungeerd als model voor Bijbelse, mythologische of historische figuren.

Levensloop

Portret van Neeltgen Willemsdr. van Zuytbrouck (1569-1640), moeder van Rembrandt van Rijn, 1631

De brillenverkoper, 1623 of 1624 (een van de vroegste schilderijen van Rembrandt en onderdeel van een serie over de zintuigen), Museum De Lakenhal, Leiden

Den 22 juni zijn int houwelijck bevestigt Rembrant Hermens van Rhijn tot Amsterdam woonende en Saskia van Ulenborgh nu tot Franeker woonachtig (Trouwboek Sint Annaparochie)

Zelfportret (1639)

Zelfportret in oriëntaalse kledij (1631) in het Petit Palais

Christus (ca. 1650)

Portret van Jan Six (1654)

Twee moren (ca. 1661)

Jeugd en leerjaren (1606-1625)

Rembrandt Harmenszoon van Rijn werd op 15 juli 1606 of 1607 [3] in Leiden geboren, als het op een na jongste kind van Harmen Gerritsz van Rijn (1567/68-1630) en Neeltgen Willemsdr. van Zuytbrouck (ca. 1568-1640). Zijn vader was molenaar. Zijn moeder was de dochter van een welgestelde bakker. Er bestaat onduidelijkheid over het geboortejaar van Rembrandt doordat in een biografie die nog tijdens zijn leven geschreven is het jaar 1606 vermeld wordt, maar de circa 5 documenten die nu nog beschikbaar zijn, wijzen allemaal op 1607 als geboortejaar. De doopboeken van Leiden zijn beschikbaar vanaf 1621, waardoor deze geen duidelijkheid kunnen verschaffen.

Het geboortehuis van Rembrandt stond aan Weddesteeg 25,[4] tegenover de nu verdwenen standerdmolen De Rijn, waarvan zijn vader molenaar en eigenaar was en waar mout werd gemalen voor bierbrouwerijen.[5] De familie van zijn vader Harmen was gereformeerd; zijn moeder was en bleef rooms-katholiek. Van Rembrandt is niet bekend of hij lid was van een kerk.[6]

De ouders van Rembrandt kregen in totaal tien kinderen, van wie er drie jong stierven. Rembrandt had vier oudere broers en twee zusters:[5][7]

\ Gerrit, de oudste, werkte mee in de molen tot hij, wegens een verwonding aan zijn hand voor 1621, zijn taken niet meer kon uitvoeren

\ Adriaen, de tweede, was eerst schoenmaker en nam van Gerrit het werk in de molen over

\ Machtelt, zijn oudere zus. Zij stierf ongetrouwd in 1625, misschien aan de pest

\ Willem, de derde zoon, was eerst bakkershulp en later korendrager

\ Cornelis

\ Lysbeth, de jongste van het gezin, woonde tot aan haar overlijden in 1655, aan Weddesteeg 25. Zij zou hem later onterven, omdat ze vond dat hij zijn eigen Leidse familie erg had verwaarloosd.[8]

Rembrandt ging naar de plaatselijke Latijnse school, waarschijnlijk vanaf zijn zevende jaar, de gebruikelijke aanvangsleeftijd op deze school, met een aanzienlijk inschrijvingsgeld, bezocht door jongens uit families die het konden betalen. De basis van de educatie waren er de kennis van de Bijbel en Christus, klassieke literatuur en goede manieren, en men leerde er Latijn.[9] Hendrick Rijverding, een van zijn leraren, gaf hem les in kalligrafie en in schilderen.[5] In zijn biografie uit 1641 vermeldt Orlers dat Rembrandts ouders hem naar die school stuurden als voorbereiding op een wetenschappelijke opleiding aan de universiteit om “eenmaal volwassen, stad en gemeenschap met kennis te dienen en helpen tot voorspoed te brengen”.[10]

In 1620 werd hij, op veertienjarige leeftijd, door zijn ouders ingeschreven aan de universiteit van Leiden als letterenstudent.[11] Uit een in 2019 gevonden document blijkt dat de inschrijving aan de universiteit hernieuwd werd in 1622. Hij studeerde dus minstens twee jaar en mogelijk langer aan de universiteit.[12] Rembrandt kreeg er ook theologie. Daar kan Rembrandt een diepgaande kennis en begrip van Bijbelse en mythische verhalen verworven hebben, die terug te vinden is in zijn schilderijen.[13]

Rembrandt verliet de studie van de letteren. Vermoedelijk vanaf 1622 ging hij in de leer bij de Leidse schilder Jacob van Swanenburgh, een specialist in stadsgezichten en scènes uit de hel. Van wat Rembrandt tijdens zijn leertijd maakte is niets bewaard gebleven. Na de leertijd bij van Swanenburg ging Rembrandt in de leer bij Pieter Lastman in Amsterdam, die een bekend historieschilder was. Al na een half jaar bij Lastman zette Rembrandt zijn eigen werkplaats op in Leiden.[14]

Leidse jaren (1625-1631)

• artist

Previous / ArtSwap / All / Next